Trzoda - lochy
Żywienie loch luźnych, po odłączeniu prosiąt powinno wystarczać na potrzeby bytowe. Lochy prośne powinny otrzymywać paszę ponad zapotrzebowanie bytowe, na rozwój płodu i tworzenie rezerw na zbliżającą się laktację oraz karmienie prosiąt ssących. Na pierwszy okres ciąży wystarcza mieszanka paszowa i dieta o zawartości 11,5 MJ oraz 125 g białka ogólnego/kg. Poziom włókna w diecie nie powinien przekraczać 10% (100 g/kg).
Badania Instytutu Zootechniki-PIB z ostatnich lat jednoznacznie wskazują, że w mieszankach pełnoporcjowych
i dietach dla loch luźnych oraz niskoprośnych śruta sojowa może być całkowicie zastąpiona śrutą poekstrakcyjną lub makuchem rzepakowym (Hanczakowska i Węglarzy, 2009).
W okresie wysokiej ciąży - od 90 dnia ciąży do porodu - oraz w czasie laktacji mieszanka paszowa i dieta dla loch powinna zawierać 13 MJ energii metabolicznej/kg paszy, białka 170 g, lizyny 8,5 g, metioniny z cystyną 5,5, g treoniny 6 g oraz tryptofanu 1,6 g/kg. Ilość włókna nie powinna przekraczać 7% (70 g/kg). Składniki mineralne i witaminy powinny być w mieszance w postaci kredy pastewnej, fosforanu dwuwapniowego, soli i premiksu mineralno-witaminowego.
Mieszanki paszowe dla loch wysokoprośnych powinny zawierać białko z dwóch źródeł. Dobrymi kompozycjami są:
- pasza rzepakowa + śruta poekstrakcyjna sojowa,
- pasza rzepakowa + śruta grochowa ew. śruta z bobiku,
- pasza rzepakowa + suszony wywar gorzelniany (DDGS).
Tabela 1. Mieszanki paszowe dla loch zawierające makuch rzepakowy
| Komponenty mieszanki i składniki pokarmowe | Makuch rzepakowy | |||
|---|---|---|---|---|
| 8% | 5% | |||
| Lochy niskoprośne | Lochy karmiące | |||
| Poekstrakcyjna śruta sojowa | - | - | 10,0 | 10,0 |
| Otręby pszenne | - | 10,0 | - | 8,0 |
| Makuch rzepakowy | 8,0 | 8,0 | 5,0 | 5,0 |
| Wywar gorzelniany (DDGS) | 6,0 | - | 25,0 | - |
| Pszenica | - | 15,0 | 10,0 | 15,0 |
| Jęczmień | 43,67 | 49,65 | 24,19 | 24,19 |
| Kukurydza | - | - | 10,0 | 15,0 |
| Żyto | 10,0 | - | - | - |
| Pszenżyto | 20,0 | 10,0 | 15,0 | 10,0 |
| Susz z traw | 5,0 | 5,0 | 5,0 | 5,0 |
| Wysłodki buraczane | 5,0 | - | - | - |
| Łubin żółty słodki | - | - | - | 5,0 |
| Olej rzepakowy | - | - | 3,0 | - |
| Olej sojowy | - | - | - | 3,0 |
| Fosforan paszowy | 0,70 | 0,60 | 0,80 | 0,80 |
| Kreda pastewna | 0,80 | 0,90 | 0,90 | 0,90 |
| Premix*/ | 0,50 | 0,50 | 0,50 | 0,50 |
| Sól paszowa | 0,33 | 0,35 | 0,46 | 0,45 |
| Lizyna krystaliczna | - | - | 0,15 | 0,05 |
| Zawartość składników pokarmowych w 1 kg | ||||
| Energia metaboliczna (MJ) | 12,0 | 11,9 | 12,9 | 12,8 |
| Białko ogólne (g) | 132 | 128 | 168 | 169 |
| Białko strawne (g) | 99 | 101 | 131 | 138 |
| Lizyna (g) | 5,33 | 5,45 | 8,54 | 8,68 |
| Metionina + Cystyna (g) | 4,88 | 4,97 | 5,91 | 5,89 |
| Treonina (g) | 4,89 | 4,80 | 6,26 | 6,28 |
| Tryptofan (g) | 1,89 | 2,03 | 2,12 | 2,25 |
| Wapń (g) | 7,20 | 7,19 | 7,89 | 8,16 |
| Fosfor ogólny (g) | 4,68 | 5,03 | 5,72 | 5,63 |
*/ Premiks właściwy dla loch prośnych (LP) i loch karmiących (LK)
Źródło: Hanczakowska i Świątkiewicz (2008)
Pasz rzepakowych nie należy stosować w żywieniu loch karmiących. Glukozynolany zawarte w paszach rzepakowych przedostają się do mleka loch i zakłócają metabolizm jodowy prosiąt, co obniża tempo ich wzrostu
i może powodować przerost gruczołu tarczycy. Badania niemieckie wykazały, że powyżej 1,8 g glukozynolanów/kg paszy wpłynęło na obniżenie masy miotów i zmniejszyło przeżywalność prosiąt. Lochy otrzymujące mieszankę paszową zawierającą 15% makuchu rzepakowego obniżyły wyjadanie paszy powodowane jej gorzkim smakiem
i zmniejszyła się też liczba prosiąt odsadzonych od loch. Negatywnych efektów nie obserwowano po zmniejszeniu makuchu w mieszance i diecie do 7,5% (75 g/kg) (Schöne i in., 2001; tabela 2).
Tabela 2. Poziom makuchu rzepakowego w mieszance paszowej a wskaźniki produkcyjne loch.
| Wyszczególnienie | Kontrola | Makuch rzepakowy | |
|---|---|---|---|
| 7,5% | 15,0% | ||
| Glukozynolany (mmol/kg paszy) | poniżej 0,1 | 2,1 | 4,2 |
| Masa ciała loch (kg) | |||
| 86 dzień ciąży | 223 | 225 | 226 |
| po odsadzeniu prosiąt (28 dzień) | 209 | 199 | 199 |
| Spożycie paszy (kg/dzień) | 4,77 a | 4,34 ab | 3,90 b |
| Liczba prosiąt urodzonych | 11,1 | 11,0 | 10,5 |
| Liczba prosiąt odsadzonych | 9,2 a | 9,0 a | 7,7 b |
| Masa ciała prosiąt urodzonych | 1,41 | 1,39 | 1,38 |
| Masa ciała prosiąt odsadzonych | 6,73 | 6,67 | 6,57 |
a, b wartości w wierszach oznaczone tymi samymi literami różnią się istotnie dla poziomu prawdopodobieństwa 5%
Źródło: Schöne i in. (2001)
W zakończonych badaniach Instytutu Zootechniki-PIB lochy otrzymywały mieszankę paszową z makuchem rzepakowym do 100 dnia ciąży lub przez cały okres ciąży i laktacji. Mieszanka paszowa dla loch niskoprośnych zawierała 8% i 14% makuchu rzepakowego w okresie wysokiej ciąży i laktacji. Pasza rzepakowa nie wpłynęła na masę ciała loch. Wyższy udział makuchu rzepakowego w mieszance zmniejszył liczbę prosiąt urodzonych
i odsadzonych od lochy. Mieszanki paszowe z udziałem makuchu rzepakowego obniżyły również masę ciała prosiąt urodzonych i odsadzonych (tabela 3).
Tabela 3. Wskaźniki produkcyjne loch otrzymujących makuch rzepakowy.
| Wyszczególnienie | Śruta sojowa | Makuch rzepakowy | |
|---|---|---|---|
| 8% do 100 dnia ciąży |
8-14% ciąża i laktacja |
||
| Masa ciała loch (kg) | |||
| Krycie | 120 | 116 | 124 |
| 100 dzień ciąży | 174,2 | 170,7 | 165,7 |
| wyproszenie | 153,8 | 152,8 | 148,2 |
| odsadzenie prosiąt | 149,5 | 152 | 149,8 |
| Ilość prosiąt urodzonych | 10,3 | 10,5 | 9,7 |
| Ilość prosiąt odsadzonych | 9,2 | 9,0 | 8,6 |
| Masa ciała prosiąt urodzonych (kg) | 1,40 a | 1,50 b | 1,45 ab |
| Masa ciała prosiąt odsadzonych (kg) | 7,03 Aa | 8,12 Bb | 7,88 ABb |
| Dzienny przyrost masy ciała od 1 do 35 dnia (g) | 166 Aa | 195 Bb | 189 ABb |
A, Bwartości w wierszach oznaczone tymi samymi literami różnią się istotnie dla poziomu prawdopodobieństwa 1%
a, b wartości w wierszach oznaczone tymi samymi literami różnią się istotnie dla poziomu prawdopodobieństwa 5%
Źródło: Hanczakowska i Węglarzy (2009)
Makuch rzepakowy w mieszankach paszowych można zastąpić śrutą poekstrakcyjną rzepakową w podobnej ilości, bilansując mieszanki na zawartość białka, aminokwasów i energii. Makuch rzepakowy zawiera mniej białka w porównaniu z poekstrakcyjną śrutą rzepakową, przy wyższej zawartości oleju. Korzystnie, jeśli mieszanka paszowa lub dieta zawiera inne źródło białka, jak śruta sojowa, nasiona roślin strączkowych lub suszony wywar gorzelniany (DDGS), względnie suszona serwatka. Z nasion roślin strączkowych dla świń najlepsza jest śruta grochowa zawierająca stosunkowo mało substancji antyodżywczych, a jej ilość w mieszankach może dochodzić
do 30%.
Opracowano na podstawie książki, „Pasze rzepakowe w żywieniu zwierząt”
prof. dr hab. Franciszek Brzóska, doc. dr hab. Ewa Hanczakowska, prof. dr hab. Jerzy Koreleski, prof. dr hab. Juliusz Strzetelski
doc. dr hab. Sylwester Świątkiewicz, Instytut Zootechniki PIB w Balicach
tom III „Teraz rzepak, Teraz olej”
